از عادات غذایی مردم گیلان چه می دانید - بروزترین وبلاگ

به گزارش بروزترین وبلاگ، غذا برای مردم خطه گیلان بسیار مهم است و حرف اول را در زندگی آن ها می زند. نمادی از اهمیت غذا را می توان در تنوع غذایی که در این استان به ویژه در مرکز آن یعنی شهر رشت وجود دارد مشاهده کنید. علت شکل گیری این همه غذاهای متنوع و رنگارنگ را می توان اقلیم و آب وهوای این منطقه دانست که پوشش گیاهی و جانوری بسیار متنوعی را به منطقه از ایران هدیه داده است و این تنوع تأثیر خود را در شکل گیری فرهنگ غذایی مردم گیلان گذاشته است. وجود گیاهان، ماکیان و حیوانات دریایی مختلف باعث شده تا دست مردم این دیار برای خلق غذاهای متنوع باز باشد.

انواع چاشنی های خوشمزه مانند رب انار، سیر، روغن زیتون را نباید نادیده گرفت که پای ثابت و همیشگی برای بیشتر غذاهای گیلکی هستند و به نوعی برچسب اصالت گیلان را روی خوراک های این خطه می زنند. سیر، بادمجان و گوجه جزو مواد پر مصرف در تهیه غذاهای محلی و بسیار خوشمزه این ناحیه به شمار می روند. برنج گیلان که شهره تمام دنیاست و کمتر کسی از عطروطعم این برنج بی خبر است، در بیشتر مواقع جای نان را در سفره مردم می گیرد و بیشتر پخت آن به صورت کته است.

یکی از مهم ترین نتایجی که از سلامت پرهیزانه غذایی و تنوع خوراک در این اقلیم جغرافیایی به دست آمده است، افزایش میزان امید به زندگی در میان ساکنان منطقه است؛ طبق آمار به دست آمده آنها بیشترین میزان از امید به زندگی را در میان دیگر شهرهای ایران دارند. این تنوع و گوناگونی در غذا در طول تاریخ سفره های مردم گیلان را همراهی نموده و آن قدر شگفت انگیز بوده که دنیاگردان در گذر از این خطه از ایران، در سفرنامه های خود که راجع به این منطقه تهیه نموده اند به غذاهای گیلانی و ویژگی های آن اشاره ویژه ای نموده اند

برخی از غذاهای رشت ثبت ملی شده

جالب است بدانید که در راستای اهمیت و توجهی که به غذاهای این خطه سرسبز داده اند، غذاهایی مانند مرغ ترش، اناربیج، باقلاقاتوق، میرزاقنامی و زیتون پرورده و 6 غذای خوشمزه محلی دیگر در مرحله ثبت ملی قرار گرفته اند.

حال که به طورکلی و اجمالی با عادات غذایی مردم استان گیلان و به خصوص شهر رشت آشنا شدیم و علت اصلی این همه گوناگونی و تنوع را درک کردیم، به سراغ لیستی برویم که از بین 170 نوع غذای خوشمزه گیلانی آماده شده تا اندکی با سفره های رنگین این خطه سرسبز و زیبا از ایران آشنا شویم.

شهر رشت به عنوان شهر خلاق غذا در سازمان دنیای یونسکو

شهر رشت به علت اینکه تنوع بالای غذایی (بالغ بر 170 نوع غذا) را دارد و بعلاوه وجود مدرسه های آموزش آشپزی در بخش های مختلف به عنوان یکی از شهرهای خلاق در سازمان دنیای یونسکو شناخته شده است؛ اما می توان این گونه گفت که شهر رشت به عنوان نماینده ای که از بین تمام شهرهای گیلان است در این لیست جای گرفته است.

شبکه شهرهای خلاق چیست و هدف شکل گیری آن چه بود؟

شبکه شهرهای خلاق سازمان یونسکو در سال 2004 در میان شهرهایی رواج پیدا نموده است که از فاکتور بسیار مجذوب نماینده خلاقیت برای پایداری شهر خود استفاده می نمایند. در اصل این شهرها از ایده های تازه و منحصربه فردی استفاده می نمایند تا ابعاد مختلف فرهنگ بومی خود از جمله غذا، لباس، موسیقی و بسیاری دیگر ازاین دست موارد بقا بخشیده است. در این لیست تهیه شده حدود 116 شهر قرار گرفته است که رشت هم به عنوان یکی از آن ها شناخته می گردد. شهرهای عضو این شبکه تعهد دارند تا فعالیت هایی که برای توسعه خود دارند را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و بین جوامع مدنی تعامل هایی کارساز به وجود آورند. شبکه شهرهای خلاق در سازمان یونسکو، هفت حوزه خلاق را تحت پوشش قرار داده است که شامل مواردی مثل صنایع دستی، هنرهای بومی، هنرهای رسانه ای، فیلم، طراحی، خوراک شناسی، ادبیات و موسیقی می گردد.

قرارگرفتن در این لیست انتها کار نیست، و سازمان دنیای یونسکو هر 4 سال یک بار به آنالیز تغییرات اجرا شده در شهرهای ثبت شده در این لیست می پردازد و روند پیشرفت آن ها را آنالیز می نماید. در این آنالیز های اجرا شده اگر تشخیص داده گردد که شهر موردنظر در لیست نتوانسته است تا اهداف سازمان را پیش ببرد، از لیست خارج خواهد شد. به همین علت شهر رشت با فعالیت هایی مانند ایجاد کارگاه های آشپزی، برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره ها سعی دارد به بقای خود در این لیست یاری کند.

غذاهای معروف و سنتی گیلان

اکنون به معرفی و تهیه لیستی از غذاهای معروف و بسیار خوشمزه و سنتی گیلان می رسیم. غذاهایی که بسیاری از آنها معروفیت و محبوبیتی دنیای پیدا نموده است و تمامی گردشگران و مسافرانی که از کشورهای دیگر دنیا به این منطقه سفر می نمایند طرف دار پروپاقرص آنها هستند.

1- کویی تره

یکی از غذاهای بسیار خوشمزه گیلان که در لیست غذاهای سنتی استان گیلان قرار می گیرد کویی تره نام دارد که با ترکیب شدن رب انار با گردوی ساییده و پخته شده و گوجه فرنگی ظاهری شبیه به یک معجون پیدا می نماید و زمانی که با سیر، کدوحلوایی، نمک، فلفل، گلپر و زردچوبه تفت داده می گردد یک خورش بسیار خوشمزه برای برنج محسوب می گردد که بی شک امتحان کردن این غذا موجب خرسندی شما می گردد.

2-شیرین قاتق

شیرین قاتق از غذاهای سنتی گیلان محسوب می گردد که با موادی مانند مرغ، زعفران، روغن، زردچوبه تهیه می گردد. اگر در این غذا از آلوقیسی استفاده گردد رنگ بسیار زیبایی به خورش می بخشد و باعث مجذوب نمایندهیت بصری بیشتر آن می گردد. این غذا خورش خوشمزه ای است که به همراه برنج سرو می گردد. جالب است بدانید که این غذاها برای افرادی که مبتلا به بیماری قلبی و فشارخون بالا هستند به علت وجود پرندگان و ماکیان در آن بسیار مفید هستند.

3- سیر قلیه

سیر قلیه این غذای گیلانی با طعمی شناخته شده از گوشت اردک یا مرغ و تخم مرغ، لپه، پیاز، سیر تازه، نمک، فلفل، زردچوبه درست می گردد و غذای بسیار خوش طعمی را تشکیل می دهد. گوشت اردک رنگی تیره دارد و در بیشتر غذاهای گیلکی مخصوصاً آن دسته از غذاهای تیره رنگی که سبزی دارند از آن استفاده می گردد.

4- اناربیج

اناربیج یکی از غذاهای معروف سنتی و بسیار پر طرف دار شهر رشت است که در آن گوشت چرخ نموده را به شکل گلوله هایی کوچک درست می نمایند و در روغن تفت می دهند تا به خوبی طبخ و قابل خوردن گردد و سپس با مخلوطی از رب انار و آبغوره و سبزی مخصوص و گردوی ساییده شده روی حرارت قرار می دهند و می پزند. جالب است بدانید که این غذا شباهت ظاهری بسیار زیادی به فسنجان دارد و در دسته غذاهای مجلسی به شمار می رود که با برنج خوش عطر محلی باید آن را سرو کرد.

5- سیرابیج یا سیرابیج

ویج یا بیج یک کلمه ترکیبی در غذاهای مختلف گیلانی است که به معنای سرخ شده است. این غذای گیلانی که بسیار ساده است، خیلی سریع آماده می گردد و بسیار پرخاصیت و مفید و خوشمزه است. رنگ منحصربه فردی هم این غذا دارد.

برای تهیه این غذای بسیار خوشمزه و خوش رنگ زردچوبه، تره سیر تازه تفت داده شده در روغن، تخم مرغ، زردچوبه، فلفل و نمک استفاده می گردد.

6- واویشکا

غذای محلی و سنتی دیگری که در گیلان وجود دارد و طرف داران زیادی را به خود جذب نموده است واویشکا نام دارد که می توان آن را هم با نان و هم با برنج سرو کرد. این غذا را هم با گوشت گوسفند و هم با دل و جگر گوسفند می توان تهیه کرد.

گوجه فرنگی، پیاز، رب گوجه فرنگی، دارچین، روغن، زردچوبه و فلفل موادی هستند که این غذای خوشمزه را تشکیل می دهند و ترکیب بسیار فوق العاده و خوش عطر و طعمی را ایجاد می نمایند. اگر این غذا را با دل و جگر تهیه می کنید باید به این نکته توجه کافی را داشته باشید که برای بیماران قلبی و سالمندان بسیار سنگین است و حتماً باید بااحتیاط مصرف نمایند.

7- کباب ترش

کباب ترش از غذاهای معروف سنتی گیلان به شمار می رود که طعم بسیار فوق العاده و متفاوتی با تمامی کباب هایی که می شناسید و یا سرو نموده اید، دارد در تهیه این کباب گوشت گوسفند با مخلوط گردو ساییده شده، رب انار، سیر، دانه های انار ترش، سبزی محلی، پیاز، روغن زیتون ترکیب می گردد و بعد از به خوبی مخلوط شدن آن به سیخ کشیده می گردد و به همراه برنج می توان این کباب بسیار لذیذ را سرو کرد.

8- کال کباب

کال کباب از غذاهای سنتی و گیاهی گیلانی به شمار می آید که نسبت به غذاهای دیگر این منطقه آماده شدن آن بسیار سریع تر است. این کباب با ترکیب مخلوط شده ای از بادمجان کباب شده، دانه های انار ترش، گردوی ساییده شده، سیر، سبزی محلی یا همان چوچاق، نمک و فلفل تهیه می گردد و در عین سادگی و خوشمزگی خاصیت غذایی بسیار بالایی دارد.

9- ترش آش

ترش آش به خاطر کیفیت و طعم بی نظیری که دارد، از سایر آش ها جدا می گردد و از دیگر غذاهای گیلان متمایز است. این آش بسیار معروف و دلپذیر است که در میان خانم های باردار گیلانی بسیار معروف و محبوب شده و آنها به عنوان ویارانه در وعده عصرانه از این آش استفاده می نمایند. در پخت این غذا لوبیا، نخود، سبزی آش، باقالی و انار یا آبغوره استفاده می گردد و معمولاً این آش را با ترب و برگ ترب یا ماهی شور میل می نمایند.

10- باقالی قاتوق

ازآنجایی که باقالی قاتوق یکی از معروف ترین و محبوب ترین غذاهای گیلان به شمار می رود پس قطعاً نام این غذا به گوش شما آشنا است. اگر در سفر خود به این منطقه سرسبز و زیبای ایران این غذا را امتحان نکنید و طعم بی نظیر آن را نچشید یک فرصت طلایی را ازدست داده اید زیرا عطروطعم فوق العاده این غذای سنتی در خاطره شما ماندگار می گردد و فراموش شدنی نیست.

برای تهیه غذای معروف و لذیذ باقالی قاتوق احتیاج است که از روغن، تخم مرغ، لوبیای پوست کنده گیلان معروف به پاچ باقلا، نمک، شِوِید (نوعی سبزی) و سیر بهره ببرید.

11- پلو کباب یا پلا کباب

پلا کباب از غذاهای مجلسی گیلان محسوب می گردد که موردعلاقه بسیار زیاد گیلانی ها است. از موادی که در تهیه این غذا به کار می رود به باقالی خشک یا تازه، تخم ماهی شور (اشپل)، پیاز، گردو می توان اشاره نمود. همان طور که از نام این غذا پیدا است با برنجی که به صورت کته پخته شده است سرو می گردد. پیشنهاد می کنیم این غذای خوشمزه گیلانی را برای یک بار هم که شده امتحان کنید که طعم آن بسیار لذیذ است و در خاطره شما از سفر به گیلان ثبت می گردد.

12- دیبیجا

نام یکی از غذاهای خوشمزه محلی گیلانی که با اشپل ماهی پخته می گردد دیبیجا است. این غذای دریایی بسیار لذیذ طعم بسیار متفاوت و بی نظیری دارد و شما می توانید با انار ترش یا ترشی و انواع برنج های ایرانی آن را میل کنید.

موادی که در تهیه این غذا به کار می رود تخم مرغ، انار دون شده، اشپل (ماهی سفید)، کره، گلپر، نمک و فلفل و برگ سیر است. مدت زمانی که برای آماده کردن این غذا صرف می گردد خیلی کم است و به عنوان وعده شام می توان از آن استفاده کرد.

13- خورش ملا قورمه

خورش ملا قورمه هم در طبقه بندی غذاهای سنتی و محلی گیلانی قرار گرفته است و این خورش خوشمزه از آن دسته غذاهایی است که بدون گوشت تهیه می گردد؛ اما بااین حال باز هم بسیار خاصیت دارد و خوشمزه است.

می توان به جرئت ادعا کرد که این غذا جایگزین مناسبی برای قورمه سبزی محسوب می گردد. در تهیه این غذا از گوجه، تخم مرغ، پیازداغ، آبغوره، روغن، بادمجان، سیر، آبغوره، سبزی های معطر

مانند گشنیز و جعفری و نعناع، فلفل، دارچین و زردچوبه استفاده می گردد.

14- فندق قاتق

غذای محلی که سرشار از انرژی است و بسیار سالم است فندق قاتق است که یکی از غذاهای محلی گیلان محسوب می گردد و در تقویت بینایی و تقویت پیاز مو بسیار مؤثر است. ماده اصلی این غذا فندق است. برای پخت این غذای مقوی و بسیار خوشمزه شما به موادی مانند فندق، مرغ، انار ترش، گلپر، رب گوجه فرنگی، بادمجان، آرد، روغن، فلفل، نمک و زردچوبه احتیاج دارید. این غذا را معمولاً در وعده های ناهار و شام سرو می نمایند.

15- شیرین تره

یکی دیگر از غذاهایی که بسیار پر طرف دار و محلی گیلان که بیشتر در شرق گیلان معروف و محبوب شده است شیرین تره است این غذا به علت اینکه در تهیه آن از اسفناج استفاده می گردد، خاصیت غذایی بسیار بالایی دارد.

از موادی که این غذا را تشکیل می دهند به اسفناج تازه، تخم مرغ، سیر، آبلیمو، کره یا روغن، نمک و فلفل و زردچوبه می توان اشاره نمود. دانستن این نکته در طبخ این غذا جالب است که این خورش منحصربه فرد و بسیار لذیذ بر خلاف خورش های دیگر به زمان پخت کمتری احتیاج دارد و هم با برنج کته و هم با نان آن را می توان سرو کرد.

16- آش قلیه

آش سنتی مقوی و خوشمزه گیلان که به نام آش قلیه شناخته می گردد یکی از غذاهای محلی استان گیلان محسوب می گردد. خوردن این آش خوشمزه در روزهای خنک و سرد بسیار دلچسب است و رواج دارد.

آش قلیه روش های پخت متفاوتی دارد و با استفاده از موادی مانند گوشت چرخ نموده، پیاز رنده شده، نخود، لوبیاسفید، هویج نگینی، کشمش پلویی، قیسی، چغندر، سبزی، آرد برنج، سرکه، شکر، آبغوره، نمک و فلفل، نعناداغ تهیه می گردد. این آش در وعده های ناهار و شام و در برخی مواقع به عنوان پیش غذا هم سرو می گردد و طرف داران زیادی دارد.

17- شوید خولی

شما درصورتی که به اردک به جای مرغ دسترسی داشته باشید می توانید خورش شوید خولی محلی گیلان را که بسیار خوش طعم است را تهیه کنید. تفاوتی که این غذای منحصر با سایر خورش ها دارد این است که آلوچه خشک بدون اینکه از قبل خیس داده گردد یکباره به خورش اضافه می گردد.

این غذا که سرشار از ویتامین است با استفاده از پیاز، مرغ، شوید، سبزی و تخم مرغ طبخ می گردد.

18- نیمرو و ماهی دودی

غذای خوشمزه ای که بسیار پرطرف دار است به نام نیمرو و ماهی دودی به همراه برنج سرو می گردد. در خوردن این غذا باید محتاط باشید؛ زیرا به میزان قابل توجهی شور است. در این غذای محلی روغن، نمک، نیمرو و ماهی دودی پوست کنده استفاده می گردد.

19- اشپل لقمه

یکی از خوشمزه ترین و پر طرف دارترین غذاهای محلی گیلان که موردتوجه بسیاری از مردم ایران قرار گرفته است اشپل لقمه نام دارد. معمولاً در مرنام ها و مجالس این غذا را تهیه می نمایند؛ زیرا هم زمان پخت کمی احتیاج دارد و هم زیبایی سفره های مهمانی را مجذوب نماینده تر می نماید و به آن رنگ و عطری بی نظیر می بخشد.

برای این که طعم و عطر نابی را در هنگام تهیه این غذا داشته باشید حتماً باید از مواد اولیه تازه در آن استفاده گردد، چون هرچه سبزی ها و مواد تشکیل دهنده این غذا برترین و تازه ترین باشد به همان میزان ظاهر و بوی خوشی از آن را خواهید داشت.

برای تهیه غذای اشپل لقمه خوشمزه به موادی مانند اشپل، برنج، گردو، پیاز، سیر، رب انار، سبزی های معطر نعنا، پونه و تره ساطوری شده، تخم مرغ، نمک، فلفل، گلپر، روغن و نان احتیاج دارید.

20- اشپل شور

در تهیه این غذای بسیار خوشمزه گیلانی که نام آن اشپل شور است از مواد زیادی استفاده نمی گردد و شما فقط با مقداری نمک و اشپل قادر خواهید بود این غذای منحصربه فرد و خوشمزه را درست کنید و یا اگر به گیلان سفر کردید آن را از سفره خانه ها تهیه و میل کنید.

21- میرزاقنامی

به جرئت می توان گفت که غذای میرزاقنامی یکی از پرطرف دارترین و خوشمزه ترین غذاهای گیلان به شمار می رود که جز گیلان بسیاری از افراد در شهرهای دیگر هم به آن علاقه دارند و در سفره های رنگین خود از آن استفاده می نمایند. غذایی که در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار به وسیله محمدقنام خان ابداع شده و بین بسیاری از مردم توسعه پیدا نموده است و ازآن پس این غذا به نام او ماندگار شد. این غذای خوشمزه و عالی دارای روش پخت بسیار آسانی است و طعمی نزدیک به غذای لذیذ خاویار بادمجان دارد و گزینه مناسبی برای افرادی که گیاه خوار هستند محسوب می گردد.

در تهیه و پخت میرزاقنامی موادی مانند بادمجان، گوجه، تخم مرغ، سیر، زردچوبه، نمک و فلفل سیاه استفاده می گردد. ناگفته نماند که میرزاقنامی با دو روش دیگر هم پخته می گردد که در آن از مرغ و گردو هم استفاده می نمایند در روشی که از مرغ استفاده می گردد به میرزاقنامی با مرغ معروف است و در روشی که گردو در آن استفاده می گردد به میرزاقنامی با گردو شناخته شده است و معروف شده است و هر دو طعم بسیار خوشمزه ای دارند و طرف داران بسیار زیادی را به خود جذب نموده اند.

22- گمج کباب

خورش گمج کباب از آن دسته خورش های بسیار خوشمزه، لذیذ و مجلسی استان گیلان است که با شنیدن نام این غذا ممکن است در انتظار یک نوع کباب باشید؛ ولی نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که گمج کباب نوعی خورش گیلانی است که با استفاده از سبزی های محلی مانند چوچاق تهیه می گردد و جدا از اینکه طعم بسیار خوبی دارد، برای سلامتی بدن بسیار مفید است. در پخت این غذا موادی مانند گردو آسیاب شده، پیاز، سبزی خرد شده، رب انار، آب انار ترش، فیله گوساله، نمک، فلفل و زردچوبه استفاده می گردد.

23- ترشه شامی گیلانی

از محبوب ترین غذاهای نونی که در گیلان وجود دارد می توان به ترشه شامی اشاره نمود این غذای بسیار خوشمزه طرز تهیه بسیار ساده ای دارد و همین سریع آماده شدن آن علتی است که باعث محبوبیت بسیار زیاد آن شده است. در تهیه این غذای لذیذ موادی مانند تخم مرغ، گوشت چرخ شده بدون چربی، گشنیز خرد شده، آب نارنج، آرد، پیاز رنده شده، نمک، فلفل، زردچوبه و دارچین استفاده می گردد.

سخن آخر

متوجه شدیم استان گیلان در منطقه ای سرسبز جنگل ها و زیبای شمال کشور واقع شده و از منظرهای متفاوتی به خصوص در زمینه غذا و خوراک موردعلاقه گردشگران و مسافران قرار گرفته است. اصلاً دور از انتظار نیست اگر گیلان را به عنوان یکی از خوشمزه ترین استان ها نام گذاری کنیم.

گیلان شهر غذاهای بسیار لذیذ و خلاق سنتی، شیرینی ها و خوردنی های معروف و محبوب ایران است. مسافرانی که به گیلان سفر می نمایند طعم و عطر خاص کلوچه فومن، رشته خوشکار، غذاهای محلی و انواع دسرها و شیرینی ها را فراموش نخواهند کرد. پیشنهاد می کنیم این شهر را حتماً در برنامه سفر خود جای دهید و از زیبایی های آن بهره ببرید.